17-майда бүткүл дүйнө бүткүл дүйнөлүк гипертония күнүн белгилейт. Бул күндүн максаты – коомчулуктун көңүлүн гипертония көйгөйүнө буруу, анын ден соолукка тийгизген оор кесепеттерин көрсөтүү жана алдын алуу жана эрте диагностикалоо ыкмалары тууралуу маалымат таратуу.

Артериалдык гипертензия (АГ) инсульттун, миокарддын инфарктынын, өнөкөт жүрөк жетишсиздигинин жана башка оор жүрөк-кан тамыр ооруларынын өнүгүшү үчүн негизги тобокелдик фактору болуп саналган эң кеңири тараган өнөкөт оорулардын бири. Бүткүл дүйнөлүк саламаттыкты сактоо уюмунун маалыматы боюнча, дүйнө жүзү боюнча бир миллиарддан ашык адам кан басымынын жогору болушунан жабыркайт, алардын басымдуу бөлүгү диагнозун билишпейт же адекваттуу дарыланбайт.

Кыргыз Республикасында гипертониянын таралышы акыркы он жылдыктарда 40-50%га өстү, ал эми INTEREPID жана STEPS изилдөөлөрүнүн маалыматтары боюнча 44-46%ды түзөт. Бул өлкөдөгү ар бир үчүнчү чоң адамдын кан басымы жогору дегенди билдирет.
Ал эми 2023-жылы жүрөк-кан тамыр ооруларынан каза болгондордун саны жалпы өлүмдүн 51% түзгөн. Ушуга байланыштуу Кыргыз Республикасынын Саламаттык сактоо министрлиги жана академик М.Миррахимов атындагы Улуттук кардиология жана терапия борбору (УКТБ) жүрөк-кан тамыр оорулары менен эрте өлүмдөрдүн негизги себептеринин бири болгон гипертония оорусуна каршы активдүү аракеттерди көрүүдө.

Кыргыз Республикасынын Саламаттык сактоо министрлигинин жана Улуттук кардиология жана терапия борборунун ишинин артыкчылык багыттарынын бири болуп жүрөк-кан тамыр ооруларынан өлүмдү кыскартууга багытталган 2023–2027-жылдарга чукул кардиология программасын ишке ашыруу саналат. Программа артериялык гипертензияга каршы күрөшүүгө өзгөчө көңүл бурат – артериялык гипертензияны алдын алуу, эрте диагностикалоо жана көзөмөлдөө. Аны ишке ашыруу коомчулуктун маалымдуулугун жогорулатууну, скринингдик чараларды киргизүүнү, дарылоо жана дары-дармектердин жеткиликтүүлүгүн кеңейтүүнү, дарыгерлерди окутууну жана санариптик инструменттерди, анын ичинде өзүн-өзү көзөмөлдөө үчүн мобилдик тиркемени иштеп чыгууну камтыйт.
Программа ошондой эле мектептерди, массалык маалымат каражаттарын жана коомдук уюмдарды активдүү тартууда. Программа Кыргызстанда жүрөк ооруларын алдын алуу жана көзөмөлдөө боюнча улуттук системанын негизи болуп калат.

Гипертония менен күрөшүүнүн бүткүл дүйнөлүк күнүнүн алкагында Саламаттыкты сактоо министрлиги жана Улуттук кардиология жана терапия борбору төмөнкү иш-чараларды уюштурууда:

2025-жылдын 12–13-майы – УКТБ кызматкерлери артериалдык гипертензия жөнүндө калкка маалымат берүү үчүн радио жана телеберүүлөргө катышат.

 2025-жылдын 17-майы – Улуттук маданият жана туризм борборунда саат 09:00дөн 13:00гө чейин Ачык эшиктер күнү. «Дени сак жүрөк!» Check-up модулу боюнча калкка кеңеш берүү. Бул күнү каалаган адам экспресс-текшерүүдөн, анын ичинде кан басымын өлчөө, жүрөк-кан тамыр ооруларынын тобокелдигин баалоо, кардиологдордон жеке консультациялардан өтө алат. Катышуучуларга ошондой эле жашоо образын өзгөртүү, тамактануу, физикалык активдүүлүк жана стрессти башкаруу боюнча сунуштар берилет.

2025-жылдын 20–21-майында — “Кардиологдор мектеби” конференциясы. Республиканын дарыгерлери кардиология боюнча заманбап билимге ээ болуп, артериялык гипертензияны диагностикалоо жана дарылоонун заманбап ыкмаларын талкуулашат, ошондой эле артериялык гипертензияны көзөмөлдөө жана алдын алуу боюнча программанын бет ачары болот.

Айдын аягына чейин республиканын бардык ҮМБларында кан басымына жана тобокелдик факторлоруна мониторинг жүргүзүү боюнча акциялар өткөрүлөт.

Бул иш-чаралар гипертониянын алдын алуунун жана жүрөк-кан тамыр ооруларын эрте диагностикалоонун маанилүүлүгү жөнүндө маалымдуулукту жогорулатууга багытталган. Саламаттыкты сактоо министрлиги жана Академик М.Миррахимов атындагы Улуттук кардиология жана терапия борбору бардык каалоочуларды катышууга жана ден соолуктарына кам көрүүгө чакырат.