Кыргызстанда психикалык оорулар күч алууда. Жаштар арасында оор психикалык бузулуулар барган сайын көбөйүүдө.
Республикалык психиатрия жана наркология борборунун маалыматы боюнча, бүгүнкү күндө стационардык көзөмөлдө 54 миң 453 адам каттоодо турат. Бирок бул расмий гана цифралар жана калктын психикалык саламаттыгынын толук картинасын чагылдырбайт.
Заманбап жашоонун жүрүшү калкка чоң стресс жүктөмүн алып келет. Албетте, коронавирустук пандемия, куралдуу кагылышуулар жана экономикалык кризис сыяктуу туу чокусу неврологиялык оорулардын, тынчсыздануунун жана дүрбөлөңдүн көбөйүшүнө алып келет.
Ар кандай стресс фактору – терс маалыматтын ашыкча көптүгү, айлана-чөйрө, коомдук-саясий кырдаал – бардыгы адамга таасир этет жана психиканын адаптациясын жана кандайдыр бир бузулууларды жаратышы мүмкүн.
Психосоматикалык бузулуулар
Психикалык бузулуулар жеңил жана оор деңгээлде. Көпчүлүк учурларда, невротикалык мүнөздө калк жеңил даражадагы бузулууларга дуушар болот .
“Бул депрессия, адаптациянын бузулушу, тынчсыздануунун көбөйүшү, паника чабуулдары – алар азыр дүйнө жүзү боюнча кеңири таралган. Жүрөк-кан тамыр ооруларынан кийин таралышы боюнча психосоматикалык бузулуулар экинчи орунда деп айта алабыз. Алар дагы ЖРВА фактору болуп саналат”, – дейт ПДР борборунун клиникалык диагностика бөлүмүнүн башчысы, нарколог Гүлнур Алимова.

Эмне үчүн паника чабуулдары көбөйүүдө?
«Бул оору көптөн бери белгилүү жана ал жакшы изилденген. – деп жооп берет нарколог. – Биринчиден, акыркы жылдары стресс факторлору көбөйдү. Экинчиден, статистика реалдуу болуп баратат – адамдар дарыгерлерге көбүрөөк кайрыла башташты. Менимче, ММКлар менен бирге стигматизацияга каршы күрөшүүнүн аркасында адамдар психиатрга же психотерапевтке барууда тынчсыздана турган эч нерсе жок экенин түшүнүшөт. Тескерисинче, ден соолугуңа, келечегиңе кам көрүү».

Психохроникалык оорулар – бул стационардык дарылоону (ооруканага жаткырууну) талап кылган кыйла оор оорулар болуп саналат. Атап айтканда, шизофрения, алдамчылык бузулуулар, интеллектуалдык бузулуулар, акыл-эстин артта калышы.
Оор оорулардын өнүгүшүнө мээнин органикалык зыяны таасир этиши мүмкүн. ПДРБнун №7-бөлүмүнүн башчысы Болот Борболдоевдин айтымында, практикада мээсинде структуралык өзгөрүүсү бар адамдар көбүрөөк кездешет, аларга каршы психикалык өзгөрүүлөр байкалат.
«Мунун көптөгөн себептери бар. Бул биздин арабызда өтө кеңири тараган согуш өнөрү учурунда алынган жаракаттар; уруштарда; аварияда; жумушта коопсуздук эрежелери сакталбаган учурда; спорттук оюндарда, Улак тартыш, Көк бөрү сыяктуу.
Мындан тышкары, спирт ичимдиктерин ашыкча керектөө жана акыркы жылдардагы көйгөй синтетикалык дарыларды колдонуу болуп саналат. Аны керектөөчүлөр булар көпчүлүк учурда жаштар болууда, биз абдан оор кесепеттерди көрүп жатабыз, мээде структуралык өзгөрүү бар учурлар көп, анда – интеллекттин төмөндөшү, акыл-эстин бузулушу. Көбүнчө бул артка кайтпас процесс», – деп белгилейт Борболдоев.

Бирок органикалык мээнин бузулушу гана эмес ал олуттуу оорулардын өнүгүшүнө таасир этет.
Ага себеп болушу мүмкүн: генетикалык тукум куучулук, жеке типтеги психикалык система, бузулган дезадаптациянын белгилүү даражасы, ж.б.
Ошол. психикалык оору, адамдын психикасынын индивидуалдык түзүлүшүнө байланыштуу, тилекке каршы, бир кыйла оор болуп кетиши мүмкүн. Ошондой эле, кандай гана оору болбосун өз убагында дарылабаса күчөйт.

Республикалык психиатрия жана наркология борборунун адистери психологиялык бузулуулардын алгачкы белгилери байкалганда жарандарды жардам сурап кайрылууга чакырат.

Борбордо психиатрлар да, психологдор да иштейт. Акысыз консультация алуу үчүн келсеңиз болот. Болгону өздүгүн тастыктоочу документтер керек. Психроникалык оорулар менен ооругандарды дарылоо акысыз.
Психосоматикадан жапа чеккен адамдар үчүн мамлекеттик кепилдиктер программасы бар.
Психикалык ден соолуктун республикалык борбору 24 саат/ аптасына 7 күн, иштейт. Дем алыш жана майрам күндөрү нөөмөттөгү дарыгерлер иштейт.