КР Саламаттык сактоо министрлигинин Республикалык ден соолукту чыңдоо жана массалык коммуникация борборунун эпидемиологу, профилактика жана жугуштуу оорулар бөлүмүнүн башчысы Айжаркын Эгембердиева биздин суроолорго жооп берет.

Оорунун өзү жөнүндө айтып берсеңиз, эхинококкоз деген эмне?

Адамдын организмине Эхинококкоз (Эхинококк тукумундагы курттар) тасма курттун личинкалары кирген мите оору. Келечекте эхинококк кисталарын пайда кылат. Курттардын жалпы өлчөмү бир нече миллиметрден ашпайт, жакшылап карасаңыз, аларды жөн эле көз менен көрүүгө болот.

Сүрөттөн эхинококкоздун өзү кандай экенин көрө аласыз.

Эхинококкоздун жугуу жолдору жөнүндө эмне айта аласыз?

Инфекциянын негизги булагы үй жана жапайы жаныбарлар- иттер, карышкырлар, түлкүлөр.

Болжолдуу циклди карап көрөлү: эхинококкоздун жетилген жумурткалары иттин заңы менен бөлүнүп чыгат, айлана-чөйрө булганып, ал жерге оонаган жаныбарлардын жүндөрүнө жабышат.

Андан кийин адам ылаңдаган жаныбарларды сылап, эркелеткенде, кир колдун айынан эхинококкоз жугушу ыктымал. Мындан улам колду (20 секунддан кем эмес) самындап жуу кооптуу оорулардын алдын алуу үчүн маанилүү.

Оору жерде өскөн же түшкөн мөмө-жемиштерди, тамак-аш чөптөрүн чогултууда жугушу мүмкүн. Ошондой эле гельминттердин жумурткалары бар кир, агынды сууну ичкенде эхиноккокоз оорусу өрчүйт.

Инфекциянын очочгу болуп койдун эти, боору, өпкөсү жана башка органдары саналат. Мындан улам личинкалары бар жаныбарлардын органдарын итке бербөө зарыл. Аны терең казылган жерге көмүү, ал жерди зыянсыздандыруу сунушталат.

Белгилей кетчү нерсе, эхинококкоз менен ооруган адам айланасындагы адамдар үчүн коркунучтуу эмес – башка адам эхинококкоз менен ооруган адамдан өбүшүү аркылуу да, жыныстык катнаш аркылуу да, башка жол менен оорулуу менен чогуу жашаган жерде жугуза албайт, бир эле батир, тыгыз байланышта, жалпы үй буюмдарын колдонуу.

Ошондуктан, оорулууга жакын адамдарда эхинококк оорулуу адам менен бир аймакта жашаганда гана пайда болушу мүмкүн жана оорулууга окшош инфекция жуккан болушу мүмкүн. Алардын инфекция жолдору аныкындай болот.

Адамда көбүнчө кайсы органдар жабыркайт?

Эхинококкоз адамдын денесиндеги ички органдарды – боорду, өпкөлөрдү, жүрөктү, мээни жабыркатат. Оорулууда алсыздык, уртикария, убактылуу ысытма сыяктуу белгилер болушу мүмкүн. Белгилери мите личинкалары кайсы жерде локализацияланганына жараша болот – адамда жергиликтүү оору, жүрөк айлануу, сарык, жөтөл, невралгия, кардиалгия, аритмия ж.б. пайда болот. Сүрөттө адамдын кайсы органдары жабыркап жатканын көрүүгө болот.

Эмне үчүн биздин өлкөдө өзгөчө аталыштагы бул оору актуалдуу?

Дүйнөдө эхинококкоздун эң көп оорусу Австралияда, Жаңы Зеландияда, Түндүк Африкада, Түштүк Америкада, Түштүк Европада, Борбордук Азияда, башкача айтканда, айыл чарбасы өнүккөн аймактарда байкалат. Кыргызстан дагы айыл чарба өлкөсү.

Бул коркунучтуу оорудан сактануу үчүн алдын алуу чаралары менен бөлүшө кетсеңиз? Ар бирибиз, анын ичинде балдарыбыз эмнени сакташыбыз керек?

Алдын алуу чаралары эхинококкоздун мүмкүн болгон инфекциясын алдын алуу боюнча көрүлгөн чаралардын комплексин камтыйт. Биринчиден, инфекциянын жугуу коркунучун минимумга чейин төмөндөтүү үчүн инфекциянын жугуу жолдорун эстен чыгарбоо керек.

Иши мал чарбачылыгы, аңчылык менен байланышкан адамдар жана алардын үй-бүлөлөрү биринчи кезекте сакталган гигиеналык эрежелерге чоң көңүл бурушу керек:

– Иттер жана башка жаныбарлар менен байланышта болгондон кийин.

– Тамак алдында.

– Дааратканадан кийин.

– Колду өз убагында самындап жууп туруу инфекциянын организмге киришинен сактайт.

– Булактан, резурвуардан, кудуктан жана башка жаратылыш булактарынан алынган суу адегенде кайнатып, анан иче тургандыгын билүү зарыл.

– Этти этияттык менен термикалык иштетүү да абдан маанилүү, анткени анын курамында эхинококк личинкалары болушу мүмкүн.

– Балдарды жана өспүрүмдөрдү бардык жаныбарлар менен тыгыз байланышта болбоого үйрөтүү (кучактоо, өбүшүү).